Πρώτη γραπτή αναφορά του οικισμού Chimbachi γίνεται σε έγγραφο του 1248: “…casale nomine Chimbachi quod habet bouum de terra duo”. Για την προέλευση της ονομασίας του, υπάρχουν πολλές εκδοχές. Σύμφωνα με τον Α. Λενακάκη, για την ερμηνεία του τοπωνυμίου η έρευνα πρέπει να στραφεί προς την αρχαία κρητική πόλη Θήβη και τη ρίζα ak- (= νερό): Θήβα + ρίζα ak + επίθημα –ιον > Θηβάκιον > Θηβάκι > Τηβάκι >Tibaki > Τημπάκι. Αργότερα λόγω παρετυμολογίας συνδέθηκε με τον τύμβο, από τον οποίο άντλησε την ορθογραφία του Τυμπάκι. (ολόκληρο το κείμενο του Α. Λενακάκη για το Τυμπάκι) Είναι δηλαδή το Τημπάκι η περιοχή της αρχαίας Θήβης με τα νερά της.
Μετά την κατάκτηση της Κρήτης από τους Ενετούς (1204), το νησί χωρίστηκε διοικητικά σε επαρχίες. Η επαρχία γύρω από το Τυμπάκι ονομάστηκε “Πυργιώτισσα“.(ολόκληρο το κείμενο του Α. Λενακάκη για την Πυργιώτισσα) Η ερμηνεία του τοπωνυμίου Πυργιώτισσα, προσεγγίζεται για πρώτη φορά ετυμολογικά από τον Στέφανο Ξανθουδίδη (Μελετήματα, 2002): «Υπήρχεν κατά την βυζανταντινή εποχήν κατά την παραλίαν του σημερινού Τυμπακίου πύργος προς άμυναν κατά των πειρατών και εξ αυτού η παρακειμένη εκκλησία της Παναγίας εκαλείτο Παναγία Πυργιώτισσα και ούτως και σήμερον ακούγεται η σωζομένη παλαιά εκκλησία. Οι Ενετοί οχυρώσαντες πλησίον πύργον και καταστήσαντες αυτόν έδραν του Καστελλάνου εδέχθησαν το εγχώριον όνομα, διαστρέψαντες μόνον αυτό εις Priotissa».
Δήμος Τυμπακίου
Κατά την ψήφιση του Πρώτου Δημοτικού Νόμου -ο οποίος εφαρμόστηκε το 1879 μετά τη σύναψη της Σύμβασης της Χαλέπας- από την κρητική συνέλευση, η Κρήτη διοικητικά διαιρέθηκε σε επαρχίες οι οποίες χωρίστηκαν σε 86 δήμους. Η Επαρχία Πυργιωτίσσης με τον Δήμο Τυμπακίου και έδρα το Τυμπάκι, περιελάμβανε τα εξής χωριά: Τυμπάκι, Αγ. Ιωάννη, Καμιλάρι, Πιτσίδια, Σίβα, Βώρους, Φανερωμένη, Καλύβια, Γρηγοριά, Λαγολιό, Ρίζικα, Μαγαρικάρι, Καμάρες, Τεμενέλι, Καλοχωράφιτη και Κισσούς. Αυτή η διοικητική διαίρεση, συνέχισε να διατηρείται και την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας (1898 – 1913) και έπειτα, μετά τη Ένωση της Κρήτης με την τότε Ελλάδα υπό πρωθυπουργίας Ελ. Βενιζέλου.
Το 1997 με το σχέδιο “Καποδίστρια” καταργήθηκαν οι επαρχίες και δημιουργήθησαν οι λεγόμενοι “Καποδιστριακοί” Δήμοι. Ο Δήμος Τυμπακίου με έδρα το Τυμπάκι περιελάμβανε τα εξής Δημοτικά Διαμερίσματα: Τυμπάκι, Καμιλάρι, Πιτσίδια, Σίβα, Βώρους, Φανερωμένη, Γρηγοριά, Λαγολιό, Μαγαρικάρι, Καμάρες και Κλήμα. Το 2011, με το σχέδιο “Καλλικράτη”, ο Δήμος Τυμπακίου εντάχθηκε στον «Καλλικρατικό» Δήμο Φαιστού. Η ένταξη αυτή έγινε παρά τις έντονες αντιδράσεις των κατοίκων του Τυμπακίου οι οποίοι και σήμερα πιστεύουν ότι η κατάργηση του Καποδιστριακού Δήμου είναι παράλογη και αντιαναπτυξιακή.
Τουρκοκρατία
Κατά την Τουρκοκρατία το Τυμπάκι κατοικήθηκε από πολλούς Τούρκους οι οποίοι καταδυνάστευαν τους Τυμπακιανούς ραγιάδες. Η γονιμότητα των εδαφών του και η θέση του -δρόμος επικοινωνίας της δυτικής Κρήτης προς την πεδιάδα της Μεσσαράς- είχε αναγκάσει τους Τούρκους να εγκαταστήσουν στο Τυμπάκι μόνιμη φρουρά για να φυλάσσει την περιοχή. Το Τυμπάκι κατά την περίοδο αυτή καταστράφηκε 2 φορές και δέχθηκε δεκάδες ληστρικές επιδρομές, σφαγές και διώξεις από τους γενίτσαρους βάρβαρους που κατοικούσαν στα γύρω χωριά, στην περιοχή Αμπαδιά. Το 1822 έλαβε χώρα στην περιοχή η πρώτη μεγάλη μάχη στην πεδιάδα της Μεσσαράς. Οι επαναστάτες με αρχηγό το Βουρδούμπα, τον Τσουδερό και τον Κορμούλη κατέλαβαν το χωριό Κλήμα, έπειτα από σκληρές μάχες με 2000 Τούρκους υπό την αρχηγεία των Μουσταφά Καψάλη και Αγριολίδη.
Γερμανική Κατοχή
Τον Φεβρουάριου του 1942, οι Γερμανοί κατακτητές προκειμένου να εγκατασταθούν στο Τυμπάκι, διέταξαν την εκκένωσή του δίνοντας διορία 15 ημερών. Οι Τυμπακιανοί μάζεψαν ότι μπορούσαν από τα υπάρχοντά τους και κατέφυγαν στα γύρω χωριά. Η εικόνα του Αγίου Τίτου μεταφέρθηκε στην Παναγία Καλυβιανή.
Οι κατακτητές κατέστρεψαν όλα σχεδόν τα σπίτια -από τα 2000 περίπου σπίτια 
κατεδάφισαν τα 1920- εκτός από τα διώροφα και ορισμένα καινούργια τα οποία κράτησαν για να μένουν οι ίδιοι. Τις πέτρες από τα κατεστραμμένα σπίτια χρησιμοποίησαν για την επέκταση του τότε μικρού αεροδρομίου που άφησαν πίσω τους οι Άγγλοι. Τόσο για την κατεδάφιση των σπιτιών όσο και για την κατασκευή του αεροδρομίου χρησιμοποιήθηκαν “ομάδες αγγαρείας” που απαρτίζονταν και από τους ξεσπιτωμένους Τυμπακιανούς.
Μετά το τέλος του πολέμου οι κάτοικοι επανήλθαν στον τόπο τους, έψαξαν και βρήκαν τα θεμέλια των παλαιών τους σπιτιών και εκεί με πρόχειρα υλικά έφτιαξαν καλύβες για να στεγάσουν τις οικογένειες τους. Χωρίς καμία βοήθεια -εκτός από λίγα ξύλα και κάποια είδη ρουχισμού από βοήθεια ξένων κρατών- με πείσμα και εργατικότητα ξεκίνησαν την ανοικοδόμηση των σπιτιών τους και της ζωής τους (Α. Σταυριανάκης, Το Τυμπάκι, 1996).
Το Τυμπάκι συγκαταλέγεται στο δίκτυο των 17 μαρτυρικών Δήμων και συγκεκριμένα των Καλαβρύτων, Νικαίας, Διστόμου, Δράμας, Δοξάτου, Βιάννου, Τυμπακίου, Παραμυθιάς, Κλεισούρας, Σερβίων, Νέας Αγχιάλου, Ανωγείων, Υπάτης, Λιδωρικίου, Καντάνου, Αετού, Χορτιάτη και των 4 Μαρτυρικών Κοινοτήτων, Κομμένου, Λεχόβου, Τσαριτσάνης και Τυμφρηστού. Περισσότερα στοιχεία θα βρείτε στο Δίκτυο Μαρτυρικών Δήμων